In zijn woonplaats Amersfoort is vandaag Viktor Kaisiepo op 61-jarige leeftijd overleden. Hij was een internationaal bekend strijder voor het recht op zelfbeschikking van de bevolking van West-Papoea, het land waar hij was geboren. Kaisiepo was al enige tijd ernstig ziek. Dat heeft zijn vrouw gezegd.
In mei 2000 zette Papoea-activist Viktor Kaisiepo voor het eerst in 38 jaar weer voet op zijn geboortegrond. In Indonesië was het politieke tij gekeerd en president Wahid had westelijk Nieuw-Guinea zijn oude naam teruggegeven: Papoea. De inheemse bevolking belegde een congres over de politieke toekomst van het gebied en Viktor, toen 51 jaar oud, zou en moest daarbij zijn. Voor hij van Jakarta naar de provinciehoofdstad Jayapura vloog, maakte hij een tussenstop op het eiland Biak, voor de kust van Papoea. Daar komen de Kaisiepo's vandaan en het zou de voorouders verzoeken zijn om niet eerst de grond te betreden waar hun gebeente rust.
Viktor was een zoon van Markus Wonggor Kaisiepo (1913-2000), voormalig zendingsonderwijzer, oud-bestuursambtenaar in Nederlands Nieuw-Guinea en een vooraanstaand lid van de Kaisiepo-clan. Vader Markus werd in april 1961 verkozen in het koloniale parlement, de Nieuw-Guinea Raad. Het gouvernement Nieuw-Guinea was het laatste stukje ‘Indië’ dat Nederland bestuurde. De westelijke helft van dit grote eiland in de Stille Oceaan werd in 1949 door Nederland buiten de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië gehouden. Geleidelijk kwam men in Den Haag tot het inzicht dat de Melanesische Papoea’s niet bij het overwegend Maleise Indonesië hoorden en op den duur recht hadden op een zelfstandig staatkundig bestaan.
Toch besloot Nederland in 1962 onder Amerikaanse druk om het gebied over te dragen aan Indonesië. Toen vertrok Markus met zijn gezin naar Nederland. Daar bleef hij ijveren voor het onafhankelijke ‘West-Papoea’, dat Nederland hem en zijn medestanders ooit hadden beloofd.
Zoon Viktor kwam in de loop der jaren tot het inzicht dat er meerdere wegen leiden naar de nagestreefde vrijheid, en dat staatkundige onafhankelijkheid niet de enige manier is om recht te doen aan de Papoea’s. Hij werd woordvoerder van de gezamenlijke Papoea-organisaties in Nederland en lobbyde bij de Verenigde Naties voor de rechten van de Papoea’s en andere inheemse volken.
Toen president Wahid aan de macht kwam, zag Viktor kansen voor een autonoom Papoea. Vlak voor zijn vertrek naar Indonesië, in april 2000, had hij een gesprek met de oude Markus. Die was niet van opvatting veranderd. Toen Viktor hem vertelde dat hij naar Papoea ging, zei hij alleen: `Dat is goed, maar kom pas in actie als de tijd rijp is'. Markus overleed op 87-jarige leeftijd toen Viktor in Papoea was.
Voor het Papoeacongres in Jayapura zei Viktor: ,,Ik droom niet van de VN, ik werk er. De Dekolonisatiecommissie van de VN heeft een lijst met zeventien gebiedsdelen die in aanmerking komen voor onafhankelijkheid.'' Hoopvol gejuich. ,,West-Papoea staat daar niet op.'' Gekreun. ,,Maar de uitkomst van onze strijd hangt niet af van een VN-lijst. Wij kunnen zorgen dat West-Papoea daar op komt en ik kan u daarbij helpen.'' Het congres koos hem tot lid van het Papoea-Presidium, het uitvoerende orgaan van de beweging voor een vrij Papoea, en hij keerde terug naar Nederland.
Viktor Kaisiepo hield contact met zijn volksgenoten in Papoea en bleef openstaan voor een kritische dialoog met Indonesië. Vorig jaar openbaarde zich een ongeneeslijke ziekte waaraan hij dit weekeinde in zijn woonplaats Amersfoort overleed.