De op 31 januari overleden Viktor Kaisiepo waarschuwde Papoealeider Nicolaas Jouwe (hieronder) op zijn hoede te blijven in Papoea.jouwe_0868

Op 31 januari is Viktor Kaisiepo op 61-jarige leeftijd overleden.

De Papoealeider en zoon van de beroemde Papoea Markus Kaisiepo knokte decennialang voor zelfbeschikking van de Papoea’s.

De afgelopen jaren zocht hij een vreedzame dialoog op met Indonesië om de Papoea’s een betere toekomst te bieden.

De afgelopen weken had ik een interview met de gedoodverfde eerste premier van Papoea, de 86-jarige Nicolaas Jouwe over de toekomst van zijn geboorteland, de dood van Kelly Kwalik en de enorme migrantenstroom naar Papoea.

Ook sprak ik met Muridan Wudjojo, senior researcher van het wetenschapsinstituut Lipi, en coördinator van het Papua Peace Network.

Hieronder de twee interviews:

U keert na vier decennia weer terug naar Papoea. Waar gaat u, Nicolaas Jouwe, in Jayapura aandacht aan besteden?

De belangrijkste onderwerpen voor mij zijn onderwijs, gezondheid en het welzijn van de bevolking in Papoea. Het volk moet worden opgeleid en gelijk komen met Indonesië.

De speciale autonomie is al negen jaar aan de gang. Er is nog steeds veel sprake van corruptie, en dat moet glad gestreken worden. Dat geld hebben de Papoea’s recht op.’

Steeds meer stemmen gaan op dat het Indonesische leger zich moet terugtrekken uit Papoea. Bent u het daarmee eens?

‘De aanwezigheid van het leger gaat minder worden, dat is mij verzekerd door de Indonesische regering en de ministers die ik gesproken heb. Ze streven allen naar normale verhoudingen. Het leger zal zich in de nabije toekomst terugtrekken. Maar rust en orde moet hersteld worden, voordat het leger kan wegtrekken.’

Op 16 december heeft de Indonesische politie rebellenleider Kelly Kwalik doogeschoten. Bent u het met de politie eens dat dit bijdraagt aan de veiligheid op Papoea?

‘Kwalik is een grote moordenaar, en uiteindelijk is hij zelf doodgeschoten. Hij heeft zijn eigen mensen omgebracht en ook Indonesiers uitgemoord. Kwalik was eigenlijk een woudloper.

Als je veel mensen vermoordt, dan heb je ook vijanden die jou willen vermoorden.’

Is het momenteel al veiliger op Papoea?

‘Botsingen tussen stammen zullen er altijd zijn. Er zijn altijd stamoorlogen geweest. De Papoea’s houden van een robbertje vechten. Het zijn krijgers. ‘Suku melawan suku.’

Maar Papoea’s zijn ook gewoon mensen die in vrede willen leven. Ook in Nieuw-Guinea komen ze terug naar Papoea. Want Bapak Jouwe is ook terug. Ze vragen zich dan af: ‘Waarom keren wij ook niet terug naar Papoea?’ ‘Pulang sadja.’

De regering gaat voor de terugkerende vluchtelingen uit Nieuw-Guinea huisjes aan de noordkust zorgen, er wordt een enorme nederzetting gebouwd voor die Papoea’s in gebieden waar ze vroeger gewoond hebben. Dat is aardig van de regering.’

Het aantal Indonesische migranten in Papoea nadert de veertig procent en zal de komende jaren nog meer toenemen. Zullen de Papoea’s een minderheid in eigen gebied worden?

‘Het probleem van nieuwkomers moet opgelost worden. Kustbewoners zijn hun grond kwijtgeraakt aan Chinese ondernemingen, die grond hebben overgenomen. Sommige dorpen hebben al hun grond verkocht, ze hebben geen grond meer.

In de jaren zeventig en tachtig kwamen de militairen. Het was de periode van DOM, militair gecontroleerd gebied. En na de militairen kwamen de Chinese ondernemers. De Papoea’s beschikten niet over geld. De militairen zeiden: ‘als je aan geld wil komen, dan moet je je grond verkopen. Zo hebben hele dorpen hun grond verkocht. Dat is een akelige ontwikkeling geweest. Daar wil ik me erg mee bezig houden.’

Interview met Muridan Wudjojo

Senior researcher van het wetenschapsinstituut Lipi, en coördinator van het Papua Peace Network, architect van de Papua Roadmap.

De Indonesische regering heeft zijn best gedaan om Papoealeider Nicolaas Jouwe vanuit Nederland terug te laten keren naar Papoea. Waarom is dit voor Jakarta zo belangrijk?

‘Het is deel van de strategie van de Indonesische regering. Ze proberen aan Papoea en de internationale gemeenschap te tonen, dat ze een dialoog willen. Maar het is erg eenzijdig. De regering benadert slechts individuen, zoals de Papoealeider in Nederland Nicolaas Jouwe. Maar de Papoea’s beschouwen hem nu als een verrader.’

‘Vooral de jonge studenten en jonge Papoealeiders zijn erg teleurgesteld in Jouwe. De overheid zal daarom weinig voordeel krijgen aan de terugkeer van Jouwe. De regering heeft voor nieuwe huizen gezorgd voor de honderd mensen die terugkomen uit Nieuw-Guinea. Dit zijn absoluut geen Papoealeiders. Maar dit kweekt ook weer jaloezie van de lokale gemeenschap.

De hulp is heel erg eenzijdig en moet slechts een imago creeren voor de Indonesische regering. Het lost de wortelen van het conflict niet op.’

Met het wetenschapinstituut Lipi in Jakarta heeft u een Papua Roadmap ontwikkeld, dat via een dialoog een einde aan het conflict met de Papoeaanse rebellenbeweging OPM moet brengen. Ontvangt u in Jakarta veel steun voor dit plan?

‘We krijgen in het parlement steun van Golkar en Partai Demokrat, maar niet van PDI-P en PKS. Zij wantrouwen ons. We hebben tijd nodig om de Papoea’s voor te bereiden op een dialoog. En de OPM-groep moet betrokken zijn, anders heeft het geen zin. Dat is het standpunt van het Papua Peace Network. In deze dialoog kunnen we de wortelen van het conflict bespreken.

Maar wie spreekt voor de Papoea’s. De vice-president Jusuf Kalla vroeg het me, en het is moeilijk te beantwoorden. Er zijn zoveel verschillende leiders.’

Op december heeft de Indonesische politie rebellenleider Kelly Kwalik doogeschoten. Bent u het met de politie eens dat dit bijdraagt aan de veiligheid op Papoea?

‘We hebben zijn dood veroordeeld. Het voegt niet toe aan een vriendelijke atmosfeer. Het is een sterk dat de vicieuze cirkel van geweld nog steeds voortduurt.

Ze gebruiken Kelly Kwalik als zondebok. Maar de schietpartijen bij de mijnen van Freeport McMoran in Mimika zullen niet stoppen. Ik was toen al overtuigd dat er opnieuw schietpartijen zullen plaatsvinden.

Er zijn heel veel verschillende mensen betrokken bij de mijnen van Freeport. Mensen die voedsel, woningen en prostituees regelen, die veiligheidsdiensten bieden, politie, Freeport-beveiligers. Het is een hele mix van verschillende groepen.

In Papoea is er ook een lange geschiedenis van felle concurrentie tussen politie en het leger. In 1996 tot 1998 schoten militairen en agenten op de daken van elkaars hoofdkwartier.’