De smartelijke geschiedenis van de Papoea’s weerspiegelt zich in de persoonlijke lotgevallen van Nicolaas Jouwe. In 1949 viel Nieuw-Guinea buiten de afspraken die Nederland en Indonesie maakte over de onafhankelijk van Neders-Indie. Van 1948 tot 1962 was het gebied een Nederlandse kolonie onder de naam Nederlands Nieuw Guinea. De toenmalige Indonesische president Soekarno maakte evenwel aanspraken op Nieuw Guinea en maakte zijn visie aanhangig bij de Verenigde Naties. Er ontstond een korte maar hevige oorlog tussen Indonesie en Nederland in 1962 die aan Nederlandse kant aan 18 militairen het leven kostte. In 1962 werd het bestuur tijdelijk aan de Verenigde Staten overgedragen nadat de Amerikaanse minister Robert Kennedy met name zijn Nederlandse collega Joseph Luns had duidelijk gemaakt dat de VS de aanspraken van Indonesie mbt Nieuw Guinea steunde. In 1963 kreeg Indonesie zeggenschap over het gebied dat nu al jaren Irian Jaya heet.
Het lot van de Papoea’s was intussen uiterst troebel. Verzet van papoea-strijders werd door de Indonesische regering direct de kop ingedrukt en vele jonge Papoea’s die de Papoea-vlag of het insigne van De Morgenster werden gevangen gezet. Nicolaas Jouwe week al in de jaren zestig uit naar Nederland om daar als Voorzitter van de Nationale Bevrijdingsraad van West-Papoea het onafhankelijkheidsideaal van zijn volk over de hele wereld te vertolken. Jouwe is feitelijk de zoon van een stamhoofd op een eiland voor de kust van Irian Jaya. Na 46 jaar ballingschap keerde Jouwe in maart van dit jaar voor het eerst weer terug op Nieuwguinese grond. Hij sprak met de Indonesische president Yudhoyono over “de toekomst van beide landen”.
Nu lijkt het erop alsof Jouwe niet langer een onafhankelijk Papoea nastreeft. Hij houdt de circa 10.000 Papoea’s die in Nederland voor dat er welzeker een toekomst voor de Papoea-bevolking is binnen de Indonesische eenheidsstaat. Zijn kleine huisje in Delft wordt binnenkort gesloopt en Jouwe over- weegt Nederland voor Irian Jaya te verlaten. Feitelijk staat zijn besluit al vast: hij zal met 85 jaar remigreren, dit jaar nog. Misschien een illusie armer maar wel in het besef dat de rechte strijd ooit gestreden is maar nu achterhaald doel omvat. Irian Jaya is met zijn immense hoeveelheden goud in de mijnen rijp om ontgonnen te worden waarbij de baten vooral aan de Papoea’s zelf zouden moeten toevallen. Voor Jouw ooit het moede hoofd neerlegt onder ze zon van Yayapura (het vroegere Hollandia) wil hij met eigen ogen zien dat het ideaal ook binnen de Indonesische context verwezenlijkt kan worden. In Andersdenkenden spreekt hij vrijmoedig over verleden, heden en toekomst.
Naschrift van de webmaster:
Ik heb nog steeds alle respect voor de man die zich jaren ingezet heeft voor de onafhankelijkheid van West-Papua. Ook respecteer ik dat hij op zijn leeftijd en met zijn levenservaring er inmiddels een gewijzigde mening op na houdt.
Dat Nicolaas Jouwe nu echter steeds meer progagandist is geworden voor integratie van papua met Indonesie kan ik helemaal niet waarderen. Bij elk publiek optreden wordt zijn toon feller.
Bij de debriefing was de setting nog informerend. Het was een reisverslag met ervaringen en een wijziging van mening, die de toehoorders ongeveer de adem benam, maar in de context van het moment en de locatie nog te plaatsen was.
Maar in dit interview met Gerard Klaaseen worden uitspraken gedaan die ik bij Nicolaas Jouwe helemaal niet vind passen, na al die jaren voorvechter voor de vrijheid te zijn geweest. Als hij bijvoorbeeld op de vraag antwoordt van Gerard Klaasen over die jonge mensen die nog in de gevangenis zitten omdat ze opkwamen voor hun idealen, met "dat moeten ze zelf weten" en vervolgens (in mijn woorden) ongeveer zegt: ze weten niet beter, ze zijn gewoon dom, dan kan ik dat zo alleen maar zien als een aanval in de rug van de jongens die hetzelfde ideaal nastreven dat hijzelf ook 40 jaar gedaan heeft. Een gematigder toon en meer respect voor allen die niet meer op dezelfde lijn zitten als hijzelf, alleen doordat Nicolaas nu zelf van standpunt veranderd is, zou passender zijn.
De hele lijn van het interview vond ik so wie so pro-Indonesisch en dat heeft mij zeer geërgerd.
Natuurlijk is Yudhono geen Soekarno of Soeharto, maar laten zien dat hij het goed voor heeft met de Papua's heeft hij nu ook bepaald niet, zoals ik in mijn analyse van de reis van Nicolaas Jouwe al heb aangetoond.
Al met al vrees ik nu voor het interview dat binnenkort met hem plaats vindt tijdens de TongTong Fair het ergste. En ik weet niet goed of het nu beter is dat wat hij zegt hier in Nederland wordt gezegd, ver van Papua, of in Jayapura, waar de buitenwereld het toch niet hoort omdat er geen persvrijheid is.
Ik mag toch hopen dat ik mijn respect voor Nicolaas Jouwe niet hoef te verliezen.