JAKARTA – In Indonesië is geschokt gereageerd op een YouTubefilmpje waarin mannen in Indonesische legeruniformen twee Papoea’s martelen.
Het Indonesische leger heeft inmiddels bevestigd dat het om Indonesische militairen in Papoea gaat. President Yudhoyono heeft een uitvoerig onderzoek geëist, en verraste hiermee mensenrechtenorganisaties.
De beelden laten zien hoe een oudere Papoea wordt gemarteld. Een man zet een scherp mes tegen de neus van een liggende Papoea. Bij een oudere Papoea wordt een tak met een gloeiende punt tegen zijn genitaliën gehouden. Terwijl de man kermt van de pijn, wordt hem gevraagd namen van mogelijke rebellen te geven.
De videobeelden zijn volgens deskundigen hoogstwaarschijnlijk gemaakt in het district Puncak Jaya.
De beelden brachten president Yudhoyono en zijn regering sterk in verlegengheid. Vrijdag gaf de president (zelf voormalig generaal) opdracht om de authenticiteit van video na te gaan en de zaak te onderzoeken.
Tijdens een persconferentie verklaarde minister Suyanto van Veiligheidszaken vrijdag dat Defensie met het onderzoek is gestart. „Ik kan alleen uitleggen dat het incident werkelijk heeft plaatsgehad en dat de daders soldaten waren”, aldus The Jakarta Post.
De minister van Defensie, Purnomo Yusgiantoro, verklaarde dat alle verdachte militairen voor een militaire rechtbank zullen worden gedaagd.
Mensenrechtenorganisaties klagen al jaren over de aanhoudende straffeloosheid van Indonesische militairen in het huidige democratische Indonesië. Het is voor buitenlandse media en hulporganisaties verboden om West-Papoea te bezoeken. In september moest de Nederlandse hulporganisatie Cordaid de ontwikkelingshulp grotendeels staken op bevel van de Indonesische autoriteiten.
Volgens minister van Buitenlandse Zaken Marty Natalegawa hebben veel buitenlandse regeringen vragen gesteld over de beelden. Ook verklaarde hij dat de Amerikaanse regering een brief heeft gezonden aan president Yudhoyono met het verzoek mogelijke mensenrechtenschendingen op Papoea te onderzoeken. Voor volgende maand staat er een bezoek van president Obama op het programma. Hij bracht een deel van zijn jeugd door in Indonesië.
Een Amerikaanse woordvoerder verklaarde dat de nieuwe militaire samenwerking tussen Indonesië en de VS gewoon doorgaat.
De snelle erkenning van de mensenrechtenschending op het filmpje op de videowebsite heeft Indonesische activisten hoop gegeven dat de affaire ditmaal grondig wordt onderzocht. Het Indonesische leger heeft een bloedige reputatie van mensenrechtenschendingen in gebieden met separatistische groepen, zoals Papoea, Atjeh en de Molukken.
De woede bij mensenrechtenorganisaties is ook groot, 
omdat de video een bevestiging is dat Papoea’s anno 2010 
nog steeds tweederangsbur-
gers in eigen land zijn.
Papoea is een van de grondstofrijkste gebieden van Indonesië. De lokale bevolking leeft echter in grote armoede, en wordt geteisterd door een aidsepidemie, bloedige botsingen tussen stammen en sporadische repressie van Indonesische veiligheidstroepen.
De Indonesische mensenrechtencommissie Komnas Ham verklaarde vorige week dat het ook over andere rapporten van gewelddadige incidenten in het district Puncak Jaya beschikt, waaronder beschuldigingen van verkrachting en over een dorp dat in de as zou zijn gelegd.
Bondgenoten van president Yudhoyono in het Indonesische parlement waarschuwden dat het filmpje ook politieke motieven kan dienen. Woensdag was het precies een jaar geleden dat president Yudhoyono zijn tweede ambtstermijn begon.
Woensdag gingen circa 2000 demonstranten de straten van Jakarta op om tegen de regering te demonstreren. De video op YouTube van het incident in Papoea zou daarom ook bedoeld zijn om het imago van president Yudhoyono te besmeuren.
De afgelopen jaren heeft Yudhoyono geprobeerd de reputatie van zijn land te verbeteren.